گذر از تضعیفات علی بن حسان هاشمی با رویکرد تحلیل متن‌شناسانه؛ (از اتهام به ضعف تا استقبال حوزه‌های حدیثی)

نویسندگان

موسسه معارف اهل بیت علیهم السلام

چکیده

«علی بن حسّان هاشمی» از راویان هم‌عصر اصحاب اجماع و از طبقه سوم است؛ حلقه اتصال میان نگاشته‌های عمویش عبدالرحمن بن کثیر و محدثان حوزه‌های حدیثی کوفه و قم و سپس بغداد بوده که مورد تضعیف شدید رجالیان شیعی بوده است. تضعیفات برآمده از نگاه رجالیان متقدم را در سه مؤلفه: کذب، وقف و غلو می‌توان یافت. پس از تحلیل متن‌شناسانه و راستی‌آزمایی تضعیفات بر پایۀ داده‌های تاریخی در کنار اطلاعات رجالی از سویی و گردآوری نشانه‌های اعتمادبخش به وی چون: طرق متعدد و استقبال حوزه حدیثی کوفه و قم از کتاب تفسیر باطن وی، ‌هم‌سو بودن روایات علی بن حسّان با روایات برجای مانده از منابع معتبر و راویان ثقه و نیز حضور ابن‌ولید قمی در مسیر انتقال کتاب از دیگر سوی، می‌توان علی بن حسّان را در جرگه راویان معتمد و کتاب وی را جزو منابع حدیثی مقبول شیعه برشمرد.

کلیدواژه‌ها