چگونگی احراز عدالت در شرط عادل‌بودن امام جماعت از منظر روایات (با تکیه بر باب 11 ابواب صلاة الجماعة وسائل الشیعه)

نماز جماعت در دین مبین اسلام از جایگاه بسیار والایی برخوردار است. این فرمان الهی نیز مانند بقیه دستورات دین، دارای شرایط و ضوابطی‌‌ می‌باشد؛ از جمله آن شرایط، شرط عدالت امام جماعت‌‌ می‌باشد که فقهاء بر آن اجماع دارند. در این مقاله چگونگی احراز شرط عدالت امام جماعت از منظر روایات بررسی می‌شود. دو قول اصلی در مسئله وجود دارد: احراز عدالت امام جماعت به‌صورت واقعی و در مقابل کفایت حسن ظاهر و عدم معلومیت فسق. تفاوت این دو قول در جایی روشن می‌شود که مکلَّف نسبت به عدالت امام جماعت جهل دارد. بنا بر قول اول او موظف است تحقیقی جامع در مورد عدالت کند، به گونه‌ای که علم یا ظن قریب به علم پیدا کند، این شخص حقیقتا عادل است. لکن بنا بر قول دوم، وی می‌تواند به حسن ظاهر شخص کفایت کند و لازم نیست تفتیش و بررسی دقیقی صورت گیرد. در این نوشتار سعی شده در کنار استفاده از فهم فقهاء نسبت به اخبار با ارزیابی دلالی و محتوایی روایات مد نظر، قول حق(کفایت حسن ظاهر) در مسئله روشن شود تا در نتیجه مکلف از تحیّر در آمده و تکلیف او به هنگام جهل نسبت به عدالت امام جماعت روشن شود. حاصل آن‌که از روایات، احراز عدالت واقعی به‌دست نمی‌آید، بلکه روایات در بیان ذکر مصادیق حسن ظاهر هستند. بدیهی است بر اساس این قول، مکلف کار دشواری برای تشخیص عدالت پیش روی خود ندارد و می‌تواند از طریق معاشرت و ارتباطات عادی به وجود این خصیصه پی ببرد